sürerlik fiili ne demek?

Sürerlik Fiili (Tezlik Fiili, Yaklaşma Fiili, Uzaklaşma Fiili)

Sürerlik fiili, bir eylemin belirli bir süre devam ettiğini veya tekrarlandığını ifade eden fiil çekim ekleri ve yardımcı fiiller ile kurulan bir fiilimsidir. Türkçede, eylemin sürmekte olduğunu, devam ettiğini, alışkanlık haline geldiğini veya tekrarlandığını belirtmek için çeşitli yöntemler kullanılır.

Tanım

Sürerlik fiili, bir eylemin gerçekleştiği anı değil, eylemin süresini veya devamlılığını vurgular. Bu, eylemin başlamış ve hala devam etmekte olduğu veya düzenli olarak tekrarlandığı anlamına gelir. Bu tür fiiller, eylemin niteliğini zaman boyutuyla zenginleştirir.

Türkçedeki Sürerlik Fiili Yapıları

Türkçede sürerlik fiilleri genellikle aşağıdaki yapılarla oluşturulur:

1. "-makta / -mekte" eki: Fiil köküne eklenen bu ek, eylemin şu anda devam ettiğini gösterir. Genellikle günlük konuşma dilinde ve yazılı metinlerde sıkça kullanılır. Örneğin:

   • "Çalışıyorum" (Çalışma eylemi devam ediyor)
   • "Okumaktayım" (Okuma eylemi devam ediyor)
   • "Gülmekteyim" (Gülme eylemi devam ediyor)

2. "-a / -e" + "-durmak" yardımcı fiili: Bu yapı, eylemin sürekli veya alışkanlık haline geldiğini ifade eder. Daha çok resmi ve edebi metinlerde kullanılır. Örneğin:

   • "Baka durmak" (Sürekli bakmak)
   • "Konuşa durmak" (Sürekli konuşmak)
   • "Yaza durmak" (Sürekli yazmak)

3. "-Ip / -İp" + "-durmak" yardımcı fiili: Bu yapı da eylemin sürekliliğini veya tekrarını vurgular.

   • "Gülüp durmak" (Sürekli gülmek)
   • "Ağlayıp durmak" (Sürekli ağlamak)
   • "Koşup durmak" (Sürekli koşmak)

4. "-gelmek" yardımcı fiili: Bu fiil, eylemin geçmişten günümüze kadar sürdüğünü veya tekrarlanarak devam ettiğini ifade eder. Örneğin:

   • "Yazagelmek" (Eskiden beri yazmak)
   • "Söyleyegelmek" (Eskiden beri söylemek)
   • "Yapagelmek" (Eskiden beri yapmak)

5. Tekrar İkilemeleri: Aynı fiilin tekrarıyla eylemin sürekliliği vurgulanabilir.

   • "Baka baka"
   • "Güle güle"
   • "Yapa yapa"

Sürerlik Fiilinin Anlamsal Özellikleri

• Devamlılık: Eylemin başladığı andan itibaren devam ettiğini gösterir.
• Tekrarlama: Eylemin düzenli aralıklarla tekrarlandığını ifade eder.
• Alışkanlık: Eylemin alışkanlık haline geldiğini belirtir.
• Süreklilik: Eylemin kesintisiz bir şekilde sürdüğünü vurgular.

Sürerlik Fiili Örnekleri

Aşağıda sürerlik fiilinin farklı yapılarla kullanıldığı örnek cümleler verilmiştir:

• "Çocuklar bahçede oynamaktalar." (Eylem şu anda devam ediyor)
• "Düşüne durdum bütün gece." (Eylem sürekli tekrarlandı)
• "Bana anlatagelmişler bu hikayeyi." (Eylem geçmişten beri tekrarlandı)
• "O konuşup duruyor." (Eylem sürekli devam ediyor)
• "Öğrenciler derse çalışa çalışa başarılı oldular." (Eylem sürekli tekrarlandı)

Sürerlik Fiilinin Diğer Fiillerle İlişkisi

Sürerlik fiili, Türkçedeki diğer fiil türleri ile de etkileşim halindedir. Örneğin, bir eylemin başlama anını ifade eden tezlik fiili veya bir eyleme yaklaşma, gerçekleşmesine ramak kalma durumunu ifade eden yaklaşma fiili ile karşıtlık oluşturabilir. Ayrıca, bir eylemden uzaklaşmayı veya vazgeçmeyi ifade eden uzaklaşma fiili ile de karşılaştırılabilir.

Sürerlik Fiili ve Zaman

Sürerlik fiili, genellikle şimdiki zaman veya geniş zaman kipleriyle kullanılır. Bu, eylemin şu anda devam ettiğini veya genel olarak tekrarlandığını ifade eder. Ancak, bağlam ve kullanılan yapıya bağlı olarak geçmiş zaman veya gelecek zaman anlamı da taşıyabilir.

Sonuç

Sürerlik fiili, Türkçenin zengin ve nüanslı yapısında önemli bir yere sahiptir. Eylemin sadece gerçekleştiği anı değil, aynı zamanda süresini, tekrarını ve alışkanlık halini de ifade ederek dilin anlatım gücünü artırır. Dil öğrenenler ve dilbilimciler için bu fiil yapısı, Türkçenin derinlemesine anlaşılması için önemli bir araçtır.